Gas is een van de belangrijkste troeven van Rusland om de Oekraïense regering onder druk te zetten. Al vrij snel na de onafhankelijkheid van Oekraïne begon het gedoe hierom. De vorige regering onder Tymosjenko had hier ook al mee te maken. Om de haverklap laait de discussie over de gasprijs en de levering van gas en olie weer op. Dit blijft een van de trends die ik had beloofd in mijn gelijknamige vorige bijdrage.
Inmiddels is Jankovic naar Moskou geweest en heeft hij daar een behoorlijk lening losgekregen (11 Miljard euro). Ook nog een andere zeer belangrijke toezegging, namelijk de verlaging van de gasprijs naar die van “vrienden van Rusland”. Eerlijk is eerlijk, er was eigenlijk geen keus voor de huidige president. Begin volgend jaar al zouden er moeilijkheden zijn ontstaan met het betalen van de Oekraïense ambtenaren. Voor een sterke economie, zoals die van de VS, is dit al geen pretje (betalingsplafond van dit najaar), maar zeker voor een kwakkelende economie als die van Oekraïne betekent dit een regelrechte ramp. Daarnaast zou het verhogen van de huidige gasprijs in Oekraïne naar het niveau van die wij in West Europa betalen (zoals door Moskou in het vooruitzicht was gesteld) een catastrofe zijn geweest voor de toch al verarmde bevolking. Op korte termijn is dit dus een goede oplossing. Op de lange termijn is dit een gevaar voor de soevereiniteit van Oekraïne. De trend voor de toekomst is dan ook dat zodra Oekraïne weer een stap richting Europa dreigt te doen deze discussie weer zal oplaaien. Die weg is in feite met deze overeenkomst voorlopig afgesloten.
In Oekraïne is de afgelopen jaren angstvallig de discussie vermeden: bij wie gaan we ons nu aansluiten. Men dacht van beide walletjes te eten, dan weer Europa en dan weer Rusland. Van verschillende kanten was al gewaarschuwd dat dit een keer spaak zou lopen en dat doet het nu dus ook. Oekraïne wordt nu een alliantie ingezogen, die eufemistisch douane unie wordt genoemd, met o.a. Belarus (Wit Rusland) en Kazachstan. Voor elk van deze landen geldt dat niemand daar veel zin in heeft. Men doet dit alleen maar om de Russen rustig te houden en er op opportunistisch wijze zijn eigen voordeel mee te doen. Kazachstan zit vast aan de Russische raketbasis Bajkonoer, Oekraïne aan de Russische vloot in Sebastopol (de Krim) aan de Zwarte Zee en Belarus wordt voortdurend in zijn energievoorziening bedreigd, door allerlei belastingdiscussies. Een trend van de komende jaren zal zijn dat Oekraïne onvermijdelijk meer naar het noord-oosten afdrijft en verder van Europa komt te liggen.
Wat heeft Oekraïne nu te verwachten van het aanhalen van de banden met Moskou? Iedereen die de geschiedenis een beetje kent, weet waar Putin naar toe wil, namelijk een groot Rusland. Dat betekent dat de Russen zullen proberen de touwtjes heel langzaam maar heel resoluut richting Moskou aan te halen. Dat is voor de soevereine staten, Belarus, Oekraïne en Kazachstan geen goed nieuws. We hebben in Georgië gezien waar dit uiteindelijk toe kan leiden, namelijk militair ingrijpen en een voortdurende dreiging. 
Kazachstan is met zijn 16,5 miljoen inwoners en een oppervlakte van 3,5 maal Oekraïne het eerst aan de beurt. De trend is al enige tijd dat de druk op Astana langzaam maar resoluut wordt opgevoerd. Dat staat de regeringen in Kiev en Minsk op termijn ook te wachten. Bij het tekenen van het akkoord in Moskou door Janokovic zei Putin dat Oekraïne natuurlijk nog steeds zelf kan beslissen welke richting zij op wil gaan. Na die opmerking werd er erg hard gelachen in de zaal…
Ik vertrouw dan maar op de veerkracht van de Oekraïense bevolking, die wel voor hetere vuren heeft gestaan. Tegen Putin zou ik willen zeggen: “Zelfs in het Russische gedeelte van Oekraïne hecht men toch erg aan de eigen staat en de soevereiniteit.”
Dit is het tweede artikel in de serie: De huidige situatie in Oekraïne het eerst artikel verscheen op 14 december.
Oekraïne-Ukraine-Україна 